De Meester van der Heijden Groeve in Nieuw-Namen heeft een lange geschiedenis. Goed, in vergelijking tot de blootgelegde aardlagen is het niet meer dan een hikje, maar dat is een vals perspectief. Toen men in de 17^e eeuw begon met het uitgraven van de hoog boven de omgeving uit torende 'Hoogen Kauter' zat de enige meerwaarde in het vrijgekomen zand, dat in de omliggende regio goed van pas kwam. Van die Hoogen Kauter bleef niet veel over en de meeste van de gedolven gaten verdwenen onder het verzamelde afval uit de regio. Gelukkig zag Meester van der Heijden in de vorige eeuw het historische belang van de huidige locatie en wist hij de groeve van de ondergang te redden. Tot nu.

Ok, dat klinkt wat dramatisch, maar wanneer we niets doen om de vrijliggende Pliocene en Pleistocene aardlagen te beschermen, dan is er een grote kans dat er voor de komende generaties niets overblijft. Wat miljoenen jaren verborgen zat in de bodem, ligt nu bloot in weer en wind en dat laat zijn sporen al zichtbaar na. Dankzij de Erfgoeddeal hebben we nu de financiële stimulans die het mogelijk maakt de kwetsbare wonderen van de Meester van der Heijden Groeve in al haar glorie te bewaren voor het nageslacht. Belangrijkste voorwaarde, koppel het erfgoed aan een duurzaam project, zodat niet alleen de toekomst van de groeve verzekerd is. Dat lijkt te overzien.

Als antwoord op de vraag is Ro Koster van architectenbureau Ro & Ad aan de gang gegaan met het pakket van eisen, maar vooral de dromen en wensen van de lokale bevolking. Input uit bewonersbijeenkomsten, de droomscenario's en tekeningen van lagere schoolkinderen, alles werd meegenomen. En als we zeggen alles, dan bedoelen we ook echt alles. Tijdens de online bijeenkomst voor alle geïnteresseerden gisteravond, kwamen tientallen miljoenen jaren van afzetting, aanslibbing en erosie samen in een ingenieus en tegelijkertijd verrassend ingetogen voorstel. Dat is knap, want hoe breng je een omvangrijk bedreigd aardkundig monument, de omliggende natuurwaarden en de educatieve uitdagingen 'onder dak' bij een duurzaam project dat een meerwaarde kent voor de directe omgeving? Letterlijk, zo blijkt.

Om de groeve te beschermen tegen negatieve weersinvloeden lijkt een overkapping voor de hand liggend. Staar je je blind op de huidige situatie, waarin je vanaf een verhoogd plankier kunt neerkijken op de bijzondere randen van de groeve, dan blijf je snel hangen in een doembeeld van enorme bouwwerken om het geheel te overkappen. Zo niet Ro Koster, die, gedwongen door de slechte staat van het plankier, afdaalde in de groeve en tot zijn verbazing ontdekte hoe imposant die aandoet vanuit precies dat standpunt. Pas daar, op dat moment kwam het besef hoe diep de groeve eigenlijk is, hoe ver onder het omliggende maaiveld al deze bijzondere schoonheid te vinden is. Hier hoef je niet van bovenaf op neer te kijken, deze plek kent zijn eigen werkelijkheid, zijn eigen geschiedenis, zijn eigen plek.

Een overkapping die het oorspronkelijke maaiveld volgt. Glooiend als de omgeving, nergens inbrekend op de bestaande structuur. Geen gebouw dat van mijlenver het silhouet van Nieuw-Namen verandert, maar een lichtdoorlatende structuur die de groeve aan de onderkant ontsluit en aan de bovenkant beschermt tegen de weersinvloeden. Het klinkt in eerste instantie wat benauwend, maar zodra je beseft dat de groeve in diepte varieert van 2m70 tot 5m40 wordt het een heel ander verhaal. Wat hier op zeer organische manier wordt neergezet vormt een ruimtelijke oplossing die zijn weerga niet kent. Ondersteund door ongeschilde boompalen en een houten 'gridshell' biedt een dak van doorschijnende zonnepanelen de nodige bescherming én voldoet het aan de duurzaamheidsopdracht. Alle vliegen in één klap, zo lijkt het.

'Mooi, die bomen', klonk het uit de virtuele zaal, 'maar ziet het er aan de buitenkant niet erg industrieel uit?' Een terechte vraag. Al die zonnepanelen boven wat nu een groen landschap is. Pakweg 87 op 40 meter, dat is toch al gauw driekwart voetbalveld, logisch dat een beeld van een lelijk zonnepark opdoemt. Laat dat nu juist niet de bedoeling zijn. Geen losse op de zon gerichte panelen, maar een glooiend geheel dat vrijwel naadloos aansluit op de omgeving. Behalve het materiaal dan. Ro Koster omschrijft het als de Antropocene laag, de door de mens gecreëerde toplaag van miljoenen jaren geschiedenis. Daar kun je een mening over vormen, maar goed beschouwd is het een logisch vervolg. Gevolg ook. Van de keuzes die we moeten maken om de wonderen die straks onder de Antropocene laag, onder het majestueuze staketsel bewaard blijven voor het nageslacht. En dat, dat is gewoon goede architectuur.

En hoe nu verder? Het ontwerp van Ro is een eerste schets. Een schets waarin zoveel mogelijk rekening is gehouden met de door de omwonenden en belanghebbenden van de groeve ingebrachte meningen en ideeën. De Antropocene laag, de 'onderwaterwereld' waarmee we in de geschiedenis kunnen duiken, het is zijn vertaling van het vraagstuk. Nu ligt de bal weer bij jullie. Wat vinden de inwoners van Nieuw-Namen van dit plan? Zijn jullie net als ons onder de indruk van de ingetogen architectuur, of is het plan niet wild genoeg? Elke mening is welkom, het liefst onderbouwd natuurlijk. Daarvoor kun je als gebruiker van het internetplatform van Grenspark Groot Saeftinghe terecht achter onderstaande link. Daar vind je een forum waar alle informatie inclusief de presentatie terug te vinden is. Niet alleen over de architectuur, maar bijvoorbeeld ook van Zeeuwind, die met ons meedenken over het duurzame gedeelte van het project. Praat jij ook mee?

MgfZ

Praat jij ook mee?  Let op, om het forum te open moet je ingelogd zijn. 
Klik hier voor het forum

Klik hieronder voor meer uitleg over het inloggen en registreren als gebruiker op dit participatieplatform. 
Handleiding participatieplatform