De Meester van der Heijden Groeve in Nieuw-Namen heeft een lange geschiedenis. Goed, in vergelijking tot de blootgelegde aardlagen is het niet meer dan een hikje, maar dat is een vals perspectief. Toen men in de 17^e eeuw begon met het uitgraven van de hoog boven de omgeving uit torende 'Hoogen Kauter' zat de enige meerwaarde in het vrijgekomen zand, dat in de omliggende regio goed van pas kwam. Van die Hoogen Kauter bleef niet veel over en de meeste van de gedolven gaten verdwenen onder het verzamelde afval uit de regio. Gelukkig zag Meester van der Heijden in de vorige eeuw het historische belang van de huidige locatie en wist hij de groeve van de ondergang te redden en te bewaren.

Vandaag de dag wordt de groeve door erosie steeds meer aangetast, jaarlijks verdwijnt een deel van de grondlagen. Wanneer we niets doen om de vrijliggende Pliocene en Pleistocene aardlagen te beschermen, is er een grote kans dat er voor de komende generaties niets overblijft.

Wat miljoenen jaren verborgen zat in de bodem, ligt nu bloot in weer en wind en dat laat zijn sporen al zichtbaar na. Dankzij de Erfgoed Deal hebben we nu de financiële stimulans die het mogelijk maakt de kwetsbare wonderen van de Meester van der Heijden Groeve in al haar glorie te bewaren. Belangrijkste voorwaarde, koppel het erfgoed aan een duurzaam project. Ro Koster van architectenbureau Ro&Ad Architecten ging met dit vraagstuk aan de slag. 

Het schetsontwerp

Om de groeve te beschermen tegen negatieve weersinvloeden lijkt een overkapping voor de hand liggend. De huidige situatie waarin je vanaf een verhoogd plankier kunt neerkijken op de bijzondere randen van de groeve, vraagt al snel een enorm bouwwerk om het geheel te overkappen. Zo niet Ro Koster, die, gedwongen door de slechte staat van het plankier, afdaalde in de groeve en tot zijn verbazing ontdekte hoe imposant die aandoet vanuit precies dat standpunt. Pas daar, op dat moment kwam het besef hoe diep de groeve eigenlijk is, hoe ver onder het omliggende maaiveld al deze bijzondere schoonheid te vinden is. Hier hoef je niet van bovenaf op neer te kijken, deze plek kent zijn eigen werkelijkheid, zijn eigen geschiedenis, zijn eigen plek.

Een overkapping die het oorspronkelijke maaiveld volgt. Glooiend als de omgeving, nergens inbrekend op de bestaande structuur. Een lichtdoorlatende structuur van zonnepanelen die de groeve aan de onderkant ontsluit en aan de bovenkant beschermt tegen de weersinvloeden. Het klinkt in eerste instantie wat benauwend, maar zodra je beseft dat de groeve in diepte varieert van 2m70 tot 5m40 wordt het een heel ander verhaal.

De constructie wordt ondersteunt door ongeschilde boompalen  en een houten 'gridshell' dak van doorschijnende zonnepanelen biedt de nodige bescherming én voldoet het aan de duurzaamheidsopdracht. In het voorlopige schetsontwerp is het dag ongeveer 87 op 40 meter. Samen moeten ze een golvend geheel vormen dat de bewegingen van het oude maaiveld volgt. We omschrijven het als de Antropocene laag die aan de andere historische lagen wordt toegevoegd. Een door de mens gecreëerde toplaag van miljoenen jaren geschiedenis. 

Doe mee! 

En hoe nu verder? Het ontwerp van Ro is een eerste schets. Een schets waarin zoveel mogelijk rekening is gehouden met de door de omwonenden en belanghebbenden van de groeve ingebrachte meningen en ideeën. De Antropocene laag, de 'onderwaterwereld' waarmee we in de geschiedenis kunnen duiken, het is zijn vertaling van het vraagstuk. Nu ligt de bal weer bij jullie. Wat vinden de inwoners van Nieuw-Namen van dit plan? Zijn jullie net als ons onder de indruk van de ingetogen architectuur, of is het plan niet wild genoeg? Heeft u een vraag, een opmerking, idee,... laat het ons weten!